15 września 2020 r. Sąd Najwyższy po raz kolejny podjął uchwałę dotyczącą kredytów frankowych. Tym razem zwrócił uwagę na to, jak istotne jest, aby w sposób przemyślany i precyzyjny formułować żądanie pozwu w sprawach frankowych. Pomyłka frankowiczów może bowiem kosztować ich wiele i skutkować oddaleniem powództwa.
Wątpliwości Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
Sprawa dotyczyła zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku. Nie wdając się w szczegóły związane ze stanem faktycznym, SA powziął wątpliwość, „Czy w sprawie między konsumentem a Bankiem o ustalenie nieważności w całości — umowy kredytu hipotecznego formalnie zawartego w walucie obcej (CHF) a wypłaconego i spłacanego w walucie polskiej, Sąd w ramach postępowania apelacyjnego — w sytuacji ustalenia, że część postanowień umowy stanowi niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 (1) kc, może w świetle art. 321 § 1 kpc orzec, iż tylko określone postanowienia umowy (a nie cała umowa) są bezskuteczne lub nieważne?”
Innymi słowy pytanie SA sprowadzało się do tego, czy sąd rozpoznający sprawę uprawniony jest orzec niejako ponad żądanie pozwu i nawet gdy uzna, że umowa nie jest nieważna (czego żąda powód – kredytobiorca), może samodzielnie stwierdzić, że część postanowień w niej zawartych nie wiążę konsumenta, z uwagi na ich niedozwolony (abuzywny) charakter.
W przedmiotowej sprawie było to i tyle istotne, że powodowie wnosili jedynie o stwierdzenie nieważności umowy, którego to żądania sąd pierwszej instancji nie uwzględnił. Nie sformułowali jednak żądania ewentualnego, mającego na celu uznanie stosownych przez bank postanowień umownych za niedozwolone.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2020 r., III CZP 87/19
Kilka dni temu Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi na pytanie Sądu Apelacyjnego i stwierdził, że „Żądanie uznania postanowienia wzorca umowy za niewiążące konsumenta (art. 3851 k.c.) nie jest tożsame ani nie zawiera się w żądaniu ustalenia nieważności umowy (art. 58 k.c.)”. W praktyce uchwała ta oznacza, że frankowicz powinien określić swoje żądanie, najpóźniej na etapie postępowania przed sądem pierwszej instancji, w sposób z góry przemyślany i precyzyjny. Sądy bowiem co do zasady nie mogą z własnej inicjatywy orzekać w sposób odmienny od żądania zawartego w treści pozwu.
Samo żądanie ustalenia nieważności umowy frankowej w sytuacji, w której sąd nie znajdzie ku temu podstaw, jest niewystarczające do stwierdzenia bezskuteczności poszczególnych postanowień umowy (z uwagi na ich niedozwolony charakter – abuzywność). Powództwo sformułowane w ten sposób może zostać oddalone.
SN uzasadniając swoje stanowisko co do konieczności podjęcia analizowanej uchwały stwierdził, że była ona potrzebna z uwagi na wątpliwości sądów, zaś sam problem uznać trzeba za istotny, także z perspektywy pełnomocników stron, którzy odpowiedzialni są za prawidłowe formułowanie żądań pozwów.
Jednocześnie wskazał on, iż obecnie obowiązujące przepisy z zakresu postępowania cywilnego mają na celu zapewnienie równowagi procesowej stron. Pozwany powinien mieć zapewnioną możliwość obrony i przedstawiania stosownych kontrargumentów. Nie można doprowadzić do sytuacji, w której pozwany jest niejako zaskakiwany rozstrzygnięciem sądu rozbieżnym z żądaniem pozwu, opartym na podstawie prawnej odmiennej od tej przedstawionej w pozwie, co do którego nie miał on realnej możliwości wypowiedzenia się w toku procesu oraz skutecznej obrony swoich praw. Na chwile obecną znamy jedynie ustne uzasadnienie wydanej przez SN uchwały. Z pewnością pisemne, na które czekamy, będzie równie ciekawe.
Podsumowując SN po raz kolejny już zwrócił uwagę w wydanym przez siebie orzeczeniu na to, jak ważne jest precyzyjne formułowanie żądania pozwu oraz przytaczanie odpowiednich podstaw prawnych swoich roszczeń. Dlatego też warto jest skorzystać z fachowej pomocy prawnika, aby nie narażać się na niepotrzebne ryzyka związane z nieprawidłowym sformułowaniem żądania pozwu, mogące skutkować oddaleniem powództwa.
Jeśli masz wątpliwości co do treści swojej umowy lub rozważasz pozwanie banku skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się, jakie masz opcje.
Niniejszy wpis ma charakter jedynie informacyjny i nie stanowi porady prawnej.
