Liczba spraw sądowych dotyczących kredytów denominowanych lub indeksowanych do waluty obcej, zwłaszcza franka szwajcarskiego (CHF), nadal rośnie, mimo upływu lat. Choć orzecznictwo, zarówno krajowe, jak i unijne, jest korzystne dla kredytobiorców, warto pamiętać o ryzyku przedawnienia roszczeń związanych z umowami kredytowymi. Nasza kancelaria pragnie przybliżyć Państwu istotne kwestie związane z przedawnieniem roszczeń, zwłaszcza z perspektywy kredytobiorcy-konsumenta.
Czym jest przedawnienie i jakie ma znaczenie?
Przedawnienie to instytucja prawna, która uniemożliwia dochodzenie roszczenia przed sądem po upływie określonego terminu. Przedawnieniu podlegają wyłącznie roszczenia majątkowe. Zgodnie z art. 120 Kodeksu cywilnego, termin przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne – czyli od dnia, w którym wierzyciel mógł najwcześniej dochodzić wykonania zobowiązania.
W kontekście umów kredytów frankowych kluczowe jest rozróżnienie roszczeń na majątkowe i niemajątkowe:
- Ustalenie nieważności umowy kredytu frankowego (roszczenie niemajątkowe).
- Zwrot przez bank spłaconych przez kredytobiorcę rat kapitałowo-odsetkowych i kosztów okołokredytowych (roszczenie majątkowe).
Zgodnie z art. 117 kodeksu cywilnego, roszczenia niemajątkowe nie ulegają przedawnieniu. Oznacza to, że kredytobiorca może dochodzić ustalenia nieważności umowy kredytu frankowego bez względu na upływ czasu. Przedawnieniu ulega jednak roszczenie o zapłatę.
Termin przedawnienia roszczeń majątkowych kredytobiorcy
Zgodnie z art. 118 kodeksu cywilnego, ogólny termin przedawnienia roszczeń wynosi 6 lat. Przed 9 lipca 2018 r. termin ten wynosił 10 lat.
Rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczeń z umowy kredytu frankowego
Kwestia rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia roszczeń kredytobiorców budziła wiele wątpliwości. Jednak orzecznictwo sądów krajowych i unijnych ukształtowało korzystną dla kredytobiorców linię orzeczniczą.
W wyroku z 22 kwietnia 2021 r. (C-485/19, Profi Credit Slovakia s.r.o.) TSUE stwierdził, że bieg terminu przedawnienia roszczenia konsumenta o zwrot nienależnie wpłaconych kwot na podstawie nieważnej umowy nie może rozpoczynać się od dnia powstania bezpodstawnego wzbogacenia. Natomiast w wyroku z 10 czerwca 2021 r. (sprawy połączone od C-776/19 do C-782/19 BNP Paribas Personal Finance SA) TSUE wskazał, że termin przedawnienia roszczeń konsumenta nie może upłynąć zanim konsument nie uzyska wiedzy o nieuczciwym charakterze warunku umowy.
Kolejnym ważnym orzeczeniem był wyrok TSUE z 9 lipca 2020 r. (sprawy połączone C-698/18 i C-699/18 SC Raiffeisen Bank SA), w którym Trybunał stwierdził, że roszczenie o zwrot nienależnie zapłaconych kwot na podstawie nieważnej umowy nie może podlegać trzyletniemu terminowi przedawnienia od momentu pełnego wykonania umowy. W wyroku z 8 września 2022 r. (połączone sprawy od C-80/21 do C-82/21 D.B.P.) TSUE ponownie potwierdził, że termin przedawnienia roszczeń restytucyjnych konsumenta nie może rozpoczynać się w dniu spełnienia przez niego świadczenia podlegającego zwrotowi.
Z kolei Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 maja 2021 r. (sygn. akt: III CZP 6/21) wskazał, że bieg terminu przedawnienia roszczeń restytucyjnych konsumenta nie może się rozpocząć zanim dowiedział się on lub powinien dowiedzieć się o niedozwolonym charakterze postanowienia umowy. Podobne stanowisko zaprezentował TSUE w orzeczeniu z dnia 14 grudnia 2023 r. (sprawa C-28/22), podkreślając, że termin przedawnienia roszczeń konsumenta rozpoczyna bieg w chwili, gdy dowiedział się o nieuczciwym charakterze warunku umowy.
Z powyższego wynika jednoznacznie, iż spłata kredytu pozostaje bez wpływu na możliwość skierowania sprawy na drogę sądową oraz domagania się zwrotu nadpłaconych nienależnie rat kredytu (kwot uiszczonych ponad saldo udostępnionego przez bank kapitału). Dla rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia istotne znaczenia ma to kiedy konsument-kredytobiorca dowiedział się lub rozsądnie rzecz biorąc mógł się dowiedzieć o tym, że zawarta przez niego umowa kredytu jest nieważna. Praktyka pokazuje, że zwykle taką chwilą jest dopiero moment, w którym kredytobiorca zlecił kancelarii prawnej analizę łączącej go z bankiem umowy. Nawet jeżeli nastąpiło to dopiero po jej wykonaniu (całkowitej spłacie kredytu).
Podsumowanie
Obecne orzecznictwo sądów polskich i unijnych jest bardzo korzystne dla kredytobiorców frankowych, co przyczynia się do wzrostu liczby pozwów przeciwko bankom. Mimo że większość problemów frankowych została już rozstrzygnięta, każda sprawa wymaga indywidualnej analizy przez profesjonalnego prawnika, zwłaszcza w kontekście przedawnienia roszczeń.
Jeśli spłacałeś kredyt frankowy, nie zwlekaj – skontaktuj się z naszą kancelarią, aby dowiedzieć się, jakie masz możliwości prawne i czy Twoje roszczenia nie uległy przedawnieniu. Pamiętaj, że odzyskanie nienależnie zapłaconych kwot może być wciąż możliwe!
