Jakiś czas temu popełniliśmy na naszym blogu wpis, Czy KAŻDY współkredytobiorca musi być POWODEM w sprawie frankowej?
Wskazaliśmy w nim, iż w przypadku żądania ustalenia nieważności umowy należy ostrożnościowo przyjąć, iż po stronie powodowej zachodzi tzw. współuczestnictwo materialne konieczne, tj. pozew muszą wytoczyć wszyscy kredytobiorcy będący stroną danej umowy. Jednocześnie pisaliśmy o tym, że powyższe nie ma zastosowania do pozwu o zapłatę, tj. żądania zwrotu przez bank nienależnie uiszczonych na jego rzecz rat kapitałowo-odsetkowych (zważywszy na podzielność świadczenia jakim jest świadczenie pieniężne).
Okazuje się, że kwestia zasad i charakteru współuczestnictwa w sprawach frankowych w dalszym ciągu budzi wśród niektórych sędziów duże wątpliwości. Dowodem tego są dwa pytania prawne skierowane w ostatnim czasie do Sądu Najwyższego:
Pierwsze z nich – dotyczące wyłącznie żądania ustalenia nieważności umowy frankowej, zadał Sąd Apelacyjny w Katowicach:
Czy w procesie przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy kredytu konieczny jest po stronie powodowej udział wszystkich kredytobiorców?
Drugie – znacznie dalej idące, bo dotyczące nie tylko charakteru współuczestnictwa w pozwie o ustalenie nieważności umowy, ale również w przypadku dochodzenia zwrotu nienależnie uiszczonych na rzecz banku rat kredytu, zadał Sąd Apelacyjny w Warszawie:
1. Czy w sprawie, w której dochodzone są roszczenia wywodzone z abuzywności klauzul umownych o ustalenie nieważności umowy kredytu i zwrot nienależnych świadczeń spełnionych na jej podstawie, zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne kredytobiorców? w razie pozytywnej odpowiedzi:
2. Czy przystąpienie do sprawy osoby zawiadomionej w trybie art. 195 § 2 zdanie drugie k.p.c. po upływie terminu wskazanego w art. 195 § 2 zdanie trzecie k.p.c. jest bezskuteczne (art. 167 k.p.c.), czy też należy je potraktować jako wystąpienie z nowym powództwem?
Na pierwsze z nich odpowiedź uzyskaliśmy w dniu 19 października 2023 r. SN podjął uchwałę w sprawie III CZP 12/23, w której jednoznacznie stwierdził, iż: W sprawie przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy kredytu nie zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne wszystkich kredytobiorców.
Odpowiedzi na drugie pytanie SN udzieli w dniu 26 października 2023 r. Oczywiście o jej treści poinformujemy Państwa na naszym blogu.
Wydana przez Sąd Najwyższy w sprawie III CZP 12/23 uchwała jest niezwykle ważna. W naszej praktyce spotykamy się bowiem często z sytuacją, w której po rozwodzie nasi Klienci – chcący unieważnić kredyt, napotykają na duży opór i nie są w stanie w żaden sposób porozumieć się w tej materii ze swoim byłym współmałżonkiem. Czy w takiej sytuacji – nie z własnej winy, powinni być pozbawieni prawa do skierowania sprawy na drogę sądową? Oczywistym jest, że nie. Jak widać SN podzielił powyższe zapatrywanie.
Odnotowania wymaga, iż rzeczona uchwała może być również przydatna w przypadku spraw o unieważnienie kredytów frankowych z udziałem spadkobierców kredytobiorców, którzy wstąpili np. w jego miejsce do procesu. Tym bardziej, iż paleta stanów faktycznych oraz wzajemnych relacji pomiędzy wyżej wskazanymi może być znacznie bardziej skomplikowana niż w przypadku byłych małżonków, a z praktycznego punktu widzenia wytoczenie sprawy lub też udział w niej wszystkich spadkobierców, z różnych przyczyn może okazać się wręcz niemożliwy.
Co ciekawe Sąd Najwyższy, tyle że na gruncie innych stanów faktycznych (nie dotyczących kredytów frankowych) już wielokrotnie wypowiadał się odnośnie braku konieczności występowanie z pozwem o ustalenie nieważności danej umowy przez wszystkie osoby będące jej stronami. Tytułem przykład wskazać należy dwa orzeczenia (dotyczące co prawda spadkobierców, niemniej jednak są one w pełni aktualne również w przypadku byłych małżonków oraz innych podobnych sytuacji):
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 1970 r., III CZP 49/70
W sporze przeciwko obdarowanemu spadkobiercy o ustalenie nieważności umowy darowizny nie zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne pozostałych spadkobierców darczyńcy.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2017 r., II CSK 152/16
Zgodzić się należy ze skarżącą, że pogląd o konieczności występowania po stronie powodowej wszystkich spadkobierców M. K., jako warunku legitymacji czynnej w sprawie o ustalenie nieważności umowy sprzedaży zawartej przez spadkodawcę z pozwanymi, budzi wskazywane w skardze kasacyjnej zastrzeżenia, związane z wynikającym z tego stanowiska ograniczeniem prawa powódki do sądu, polegającym na uzależnieniu poddania przez nią kontroli sądowej ważności czynności prawnej od stanowiska współspadkobierców.
W kontekście powyższego dziwią dotychczasowe rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych, którym (niestety) zdarzało się oddalać pozwy frankowe o ustalenie nieważności umowy, jeżeli nie zostały one wytoczone przez wszystkich kredytobiorców.
***
Jeśli masz wątpliwości co do treści swojej umowy lub rozważasz pozwanie banku skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się, jakie masz opcje. Niniejszy wpis ma charakter jedynie informacyjny i nie stanowi porady prawnej.
