Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchamia kolejne transze dotacji na przydomowe mikroinstalacje, m.in. odnawialnych źródeł energii (OZE) lub magazynów energii elektrycznych w ramach programu „Mój Prąd”. Ponadto, nadal otwierają się tury programu „Czyste Powietrze”, zakładające poprawę efektywności energetycznej domów jednorodzinnych – docieplenia, termomodernizacje, montaże instalacji fotowoltaicznych. Ze względu na skomplikowane procedury dotacyjne, wymagające często znajomości specjalistycznych informacji o montowanych instalacjach i urządzeniach, wykonawcy z branży oferują konsumentom także pomoc w wypełnieniu wniosków dotacyjnych. W związku z tym trendem rynkowym, pojawiają się również nierzetelni kontrahenci. KWWP przestrzega konsumentów przed takimi podmiotami i proponuje podstawowe środki zapobiegawcze. 

Mechanizm działania

Nieuczciwe podmioty jako pierwszorzędny cel swojej strategii kontaktu z konsumentem stawiają sobie sprzedaż swoich usług – wobec czego znakomitą część komunikatów stanowią informacje o gigantycznych kwotach dotacji, uciekającym czasie na złożenie wniosku i wyczerpującej się puli dotacji. Ich intencją jest przede wszystkim skuszenie inwestorów wizją wykonania instalacji w sposób niskokosztowy.

Umowy bywają jednak lakonicznie sformułowane, wskazując jedynie montowane urządzenie oraz kilkanaście podstawowych postanowień, takich jak wynagrodzenie, termin wykonania robót oraz miejsce ulokowania instalacji. Z reguły przewidują przedpłatę lub płatność wynagrodzenia z góry, w żaden sposób nie zabezpieczając interesu konsumenta na wypadek nieotrzymania dotacji z NFOGiŚW. Jednocześnie nie pojawiają się w umowach żadne zapewnienia o podjęciu starań w celu zapewnienia dotacji dla konsumenta.

W fazie realizacji umowy, ze strony wykonawców pojawiają się różne nieprawidłowości – problemy komunikacyjne, całkowita utrata kontaktu, a czasem także problemy związane z samym wykonywaniem instalacji, np. nieterminowość lub wykonywanie instalacji niezgodnie z podstawowymi zasadami montażu urządzeń elektrycznych. Równolegle mija termin na złożenie wniosku o dotację, a konsument jest pozostawiony bez informacji, czy takowy został w ogóle złożony, czy też nie. Pojawiają się problemy ze zgłoszeniem instalacji do dostawcy, uruchomieniem jej, a wykonawca unika odpowiedzialności.

Nieuczciwa praktyka rynkowa

Niekiedy takie postępowanie wykonawców nosi znamiona nieuczciwych praktyk rynkowych, co powinno budzić zainteresowanie organów państwowych, w szczególności Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) oraz samego Funduszu rozpisującego nabór wniosków dotacyjnych. Jak stanowi ustawa, praktyka rynkowa jest nieuczciwa, gdy jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. Z łatwością można stwierdzić, że jeśli wykonawca doskonale zdaje sobie sprawę ze swojej niemożliwości lub niechęci do przeprowadzenia inwestycji i zgłoszenia konsumenta do dotacji, a jednocześnie oferuje taką inwestycję zapewniając ulgę w postaci wypłaty z dotacji, to wprowadza go w błąd, czym zniekształca jego zachowanie rynkowe. Gdyby konsument znał intencje swojego kontrahenta, nie zawarłby z nim umowy. Niektóre takie praktyki, szczególnie adresowane do osób starszych lub mieszkających w starszych budynkach, oparte na roznoszeniu ulotek, wizytach w domach czy też telefonowaniu do zidentyfikowanych potencjalnych konsumentów, mogą nosić nawet znamiona agresywnych praktyk rynkowych.

Czy tak dzieje się zawsze?

Nie. Programy dotacyjne NFOŚGW oferują beneficjentom znaczną ulgę w ciężarze finansowym prac modernizacyjnych, a na rynku istnieje wiele podmiotów, które rzetelnie wykonują swoje usługi budowlano-montażowe, jednocześnie prowadząc profesjonalną obsługę wniosków dotacyjnych. Bynajmniej zatem nie zniechęcamy do przeprowadzania inwestycji obejmowanych dotacjami i do partnerstwa z rzetelnymi wykonawcami!

Jak zabezpieczyć się przed nierzetelnym inwestorem?

Zidentyfikowaliśmy jednak kilka środków, które każdy może przedsięwziąć, żeby zabezpieczyć się przed wejściem w relację z nierzetelnym kontrahentem oferującym inwestycję w OZE wraz ze wsparciem dotacyjnym:

• dokładnie przeczytaj umowę, w szczególności poszukując postanowień i zapewnień związanych z dążeniami wykonawcy do uzyskania dla Ciebie dotacji – jeśli takich nie ma, poproś o ich wprowadzenie lub skonsultuj to z wykonawcą;
• sprawdź opinie w sieci dotyczące wykonawcy – w Internecie funkcjonuje już sporo forów i grup, gdzie konsumenci ostrzegają się przed nierzetelnymi przedsiębiorcami, którzy oferują pozyskanie dotacji na wykonane przez siebie instalacje;
• sprawdź KRS kontrahenta – nie jest to zasadą, ale nieuczciwi przedsiębiorcy próbują ograniczyć swoją odpowiedzialność wobec konsumentów: często będą to więc nowe podmioty, założone tylko w celu zawierania umów z konsumentami i oferowania im wsparcia dotacyjnego, najczęściej w formie spółki z o.o. z niskim kapitałem zakładowym (min. 5000 zł) lub spółki komandytowe (w których wspólnikiem jest inna sp. z o.o.) – sprawdź więc datę powstania podmiotu i jego formę organizacyjną;
• zweryfikuj strategię marketingową przedsiębiorcy – upewnij się, czy masz do czynienia ze specem od montowania urządzeń i mikroinstalacji, czy też z biznesmenem, który zasypuje cię komunikatami i o prawie pewnych dotacjach, których pula zaraz się wyczerpie: sugeruj się w tym przede wszystkim stroną internetową i mediami społecznościowymi kontrahenta, zwróć też uwagę na treści generowane przez AI (umowy, zdjęcia instalacji, fałszywe decyzje o przyznaniu dotacji);
• ostrzeż także swoich bliskich, w szczególności takich, dla których inwestycja w termomodernizację lub własne źródła energii jest atrakcyjna lub przydatna, a także tych, którzy mogą według ciebie być podatni na agresywne strategie marketingowe.

W razie wątpliwości, przed podpisaniem umowy warto również zasięgnąć porady prawnika, do czego zachęcamy.