W styczniu br. Sąd Najwyższy po raz kolejny już zajął się kwestią przedawnienia roszczeń konsumenta o zwrot świadczeń nienależnych w związku z uznaniem za abuzywne postanowień umowy zawartej z przedsiębiorcą.
Treść uchwały III CZP 61/22
W wydanej 12 stycznia 2022 r. uchwale III CZP 61/22 Sąd Najwyższy odpowiedział na następujące zagadnienie prawne: Czy początek biegu terminu przedawnienia roszczenia konsumenta będącego ubezpieczonym lub ubezpieczającym z tytułu zwrotu świadczenia nienależnego, związanego z pobraniem przez ubezpieczyciela w trakcie trwania umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym opłat nie stanowiących kosztów udzielonej ochrony ubezpieczeniowej, na podstawie niedozwolonych (abuzywnych) postanowień umownych (art. 3851 kc), rozpoczyna się zgodnie z art. 120 § 1 k.c. od dnia pobrania przez ubezpieczyciela tych opłat, czy też najwcześniej od chwili rozwiązania lub wypowiedzenia wskazanej umowy?
SN wskazał, iż początek biegu terminu przedawnienia roszczenia konsumenta będącego ubezpieczonym lub ubezpieczającym z tytułu zwrotu świadczenia nienależnego, związanego z pobraniem przez ubezpieczyciela w trakcie trwania umowy ubezpieczenia na życie ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym opłat nie stanowiących kosztów udzielonej ochrony ubezpieczeniowej, na podstawie niedozwolonych postanowień umownych (art. 3851 k.c.), nie może rozpocząć się zanim konsument dowiedział się lub, rozsądnie rzecz ujmując, powinien dowiedzieć się o niedozwolonym charakterze postanowienia.
Wpływ uchwały na sprawy frankowe
Przedmiotowa uchwała, pomimo iż na pozór dotyczy wyłącznie umów ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, odgrywa także duże znaczenie na gruncie spraw frankowych. Roszczenia frankowiczów, podobnie jak w omawianej sprawie, oparte są bowiem na istnieniu w umowie niedozwolonych postanowień umownych (art. 3851 k.c.).
Przedmiotowa uchwała wpisuje się w aktualny kierunek orzeczniczy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz SN, zgodnie z którym bieg terminu przedawnienia roszczeń restytucyjnych konsumenta nie może się rozpocząć zanim dowiedział się on lub, rozsądnie rzecz ujmując, powinien dowiedzieć się o niedozwolonym charakterze postanowienia. Należy bowiem uznać, że dopiero wówczas mógł wezwać przedsiębiorcę do zwrotu świadczenia. W niemal identycznym tonie SN wypowiedział się w wydanej 7 maja 2021 r. uchwale III CZP 6/21, o której piszemy w niniejszym wpisie.
Chociaż uchwała III CZP 61/22 nie odbiła się szerokim echem w doniesieniach medialnych, to w naszej ocenie ma ona dla wielu frankowiczów – szczególnie tych, którzy spłacili już swój kredyt, bardzo duże znaczenie. Stanowi ona bowiem potwierdzenie przez SN i jednocześnie utrwalenie linii orzeczniczej opowiadającej się za przyznaniem konsumentom możliwości domagania się zwrotu nienależnie uiszczonych na rzecz banku rat kapitałowych i odsetkowych nawet w sytuacji, gdy sama umowa została zawarta ponad 10 lat temu. To samo tyczy się również rat kapitałowo-odsetkowych uiszczonych nienależnie przez frankowicza na rzecz banku. Do niedawna wiele osób obawiało się, iż w szczególności do tych rat, które zostały uiszczone ponad 10 lat temu, nie mogą już domagać się ich zwrotu. Tymczasem zaprezentowany w niniejszym wpisie pogląd Sądu Najwyższego rozwiewa te obawy zapewniając konsumentom – jako słabszej stronie stosunku zobowiązaniowego, dodatkową ochronę przed przedawnieniem roszczeń.
Niniejszy wpis ma charakter jedynie informacyjny i nie stanowi porady prawnej.