W dniu 25 kwietnia 2024 roku, Trybunał Sprawiedliwości UE (TSUE) wydał wyrok w sprawie niedopełnienia przez Polskę obowiązku wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz.U. 2019, L 305, s. 17), tj. tzw. dyrektywy o sygnalistach.
W wyniku wyroku Polska została zobowiązana do zapłaty kary w wysokości 7 mln euro (za dotychczasowe opóźnienie) i dodatkowo 40 000 euro za każdy kolejny dzień opóźnienia we wdrożeniu, liczony od dnia wydania wyroku.
Wyrok był zgodny z opinią wydaną 14 marca 2024 roku przez Rzecznika Generalnego TSUE, stwierdzającą znaczne naruszenie przepisów dyrektywy, które wpływają na interesy publiczne UE i interesy indywidualne obywateli naszego kraju.
Polska, broniąc się przed negatywnym zakończeniem sprawy i nałożeniem kary, wskazywała na:
- konieczność przedłużenia prac legislacyjnych ze względu na szeroki zakres stosowania tej dyrektywy i szeroko zakrojone konsultacje publiczne;
- spowolnienie prac legislacyjnych ze względu na trudności wywołane pandemią COVID-19 oraz wojną w Ukrainie i wynikającym z niej napływem uchodźców, które w dużej mierze zaangażowały zasoby Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, odpowiedzialnego za opracowanie wspomnianej ustawy.
Zgodnie z treścią dyrektywy o sygnalistach, państwa członkowskie UE były zobowiązane do wprowadzenia w życie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do wykonania niniejszej dyrektywy do dnia 17 grudnia 2021 r. Polska znacznie przekroczyła ten termin i już w lipcu 2022 roku wyznaczono jej dwumiesięczny termin na wywiązanie się ze zobowiązań wynikających z dyrektywy. W chwili obecnej nie została uchwalona jeszcze żadna ustawa spełniająca wymagania dyrektywy o sygnalistach.
Projekt ustawy o ochronie sygnalistów został dopiero z początkiem kwietnia 2024 roku przyjęty przez Radę Ministrów. Teraz czeka na skierowanie do Sejmu celem dalszego procedowania.
Czego dotyczy dyrektywa o sygnalistach?
Dyrektywa 2019/1937 skupia się na zapewnieniu ochrony osobom, które zgłaszają naruszenia prawa Unii, takie jak nieprawidłowości finansowe, naruszenia norm bezpieczeństwa, ochrony zdrowia oraz ochrony środowiska i ochrony danych osobowych. Jej celem jest promowanie przejrzystości i odpowiedzialności wewnątrz organizacji oraz w instytucjach publicznych i prywatnych, zachęcając jednocześnie pracowników i inne osoby do zgłaszania obaw bez obawy przed reperkusjami.
Czy pracodawca musi wdrożyć dyrektywę o sygnalistach?
Wdrożenie dyrektywy 2019/1937 jest obowiązkowe dla wszystkich państw członkowskich UE, co oznacza, że każde państwo musi dostosować swoje krajowe prawo do wymogów dyrektywy. Dla pracodawców oznacza to, że muszą oni dostosować swoje procedury i polityki wewnętrzne w taki sposób, aby zapewnić ochronę sygnalistom zgodnie z nowym prawem. W szczególności, firmy zatrudniające 50 lub więcej pracowników są zobowiązane do ustanowienia bezpiecznych kanałów zgłaszania i procedur obsługi zgłoszeń, które muszą być łatwo dostępne dla pracowników oraz gwarantować poufność zgłaszającego.
5 kluczowych kroków, do prawidłowego wdrożenia procedur dotyczących sygnalistów, to:
- wdrożenie zachowującego poufność kanału zgłoszeń;
- przyjęcie regulaminu zgłoszeń;
- zbudowanie i przyjęcie działań dla ochrony prywatności sygnalisty oraz innych uczestników postępowania wyjaśniającego;
- przeszkolenie pracowników;
- opracowanie środków dla uniknięcia działań odwetowych wobec sygnalisty.
Jeśli jesteś pracodawcą i zastanawiasz się, jak dyrektywa o sygnalistach wpływa na Twoje przedsiębiorstwo, zachęcamy do kontakt z naszą Kancelarią. Pamiętaj, że przestrzeganie tych przepisów nie tylko chroni Twoją organizację przed potencjalnymi sankcjami, ale także wzmacnia Twoją markę jako odpowiedzialnego pracodawcy.
